Dorożkarstwo

Dorożkarstwo – profesja polegająca na świadczeniu usług przewozowych za pomocą dorożki.

Dorożkarz zajmuje się przewożeniem pasażerów z jednego miejsca na drugie za pomocą dorożki, która stanowi formę komunikacji miejskiej możliwą do wynajęcia po uiszczeniu odpowiedniej opłaty. Dorożka to lekki, jedno- lub dwukonny czterokołowy pojazd zaprzęgowy. Posiada składaną budę, zwykle ze skóry, która mieści się nad siedziskiem pasażerów, oraz wąski kozioł dla dorożkarza. Powóz ten może być wykorzystywany do przewozu od jednej do czterech osób. Co ciekawe, w Polsce do lat 50. XX wieku dorożki miały obowiązek posiadać tablice rejestracyjne.

Słowo „dorożka” pochodzi z języka rosyjskiego, ponieważ to właśnie w Rosji te pojazdy pojawiły się najwcześniej. Po wprowadzeniu tego typu komunikacji miejskiej w Petersburgu na początku XIX wieku, opłaty za przejazd pobierano za określone trasy, czyli „darożki”. Określenie to przyjęło się w Warszawie, a następnie również i w innych częściach Polski. Wcześniej w różnych miastach funkcjonowały odmienne nazwy tego rodzaju powozów.

W Warszawie dorożki nazywano „dryndami”, a ich właścicieli „dryndziarzami”. Inną popularną nazwą dla dorożki w stolicy była także „sztajnkellerka” – od nazwiska Piotra Stainkellera, który był właścicielem fabryki powozów w warszawskiej dzielnicy Solec. Przed wojną w Warszawie jeździło ponad 2 000 drynd, a z usług dorożkarzy korzystali wszyscy, niezależnie od pozycji społecznej, zamożności czy wykonywanej profesji. Był to wówczas najpopularniejszy środek transportu indywidualnego. Liczba dorożek była tak duża, że na przełomie XIX-XX wieku wielokrotnie toczyły się rozmowy o wprowadzeniu specjalnych liczników umożliwiających kontrolowanie czasu i ceny przejazdu. Po wojnie w Warszawie było już tylko ok. 400 dorożek.

W Krakowie dorożki pojawiły się w 1855 roku i nazywane były „fiakrami” (zwykły być tak określane na terenach dawnego zaboru austriackiego). Początkowo były to powozy dwukonne, ale po dwóch latach, ze względu na oszczędność, zostały zamienione na jednokonne. Wraz z ich rozwojem w drugiej połowie XIX wieku ustalono nawet przepisy drogowe, których obowiązek przestrzegania mieli wszyscy kierujący pojazdy konne. Od 1867 roku dorożki w Krakowie zaczęły być wypierane przez omnibusy i tramwaje konne, a później też przez inne rodzaje komunikacji miejskiej oraz taksówki.

Obecnie dorożki pełnią przede wszystkim funkcję atrakcji turystycznej. Wprawdzie nadal można je spotkać na ulicach Warszawy czy Krakowa, a także w innych europejskich miastach, jednak są to już tylko pojedyncze powozy. Współcześnie klientami dorożkarzy są głównie turyści, czasem wycieczki szkolne czy państwo młodzi, zatem nie spełniają one już funkcji komunikacji miejskiej. Dorożki często są również traktowane jako element lokalnego folkloru czy ciekawostka.