Zecerstwo

Zecerstwo – dział poligrafii obejmujący czynności prowadzące do uzyskania obrazu kolumn publikacji gotowych do druku oraz łamanie i korektę.

Zecer [inaczej składacz; niem. Setzer, od setzen, czyli posadzić, usadowić, składać, stawiać] to wysoko wykwalifikowany pracownik drukarni wykonujący ręcznie lub maszynowo matryce drukarskie na potrzeby druku typograficznego. Zecer składał proste formy drukowe lub przygotowywał ich elementy do późniejszej obróbki z materiału zecerskiego (czcionki i inne elementy). Prace zecerskie dzielą się na dwa główne etapy: skład (utworzenie tekstu) oraz łamanie (podzielenie tekstu na kolumny i połączenie go z materiałem ilustracyjnym).

W związku z tym wyróżnia się dwa podstawowe zawody w ramach zecerstwa:

• zecer (składacz) – osoba tworząca skład zecerski, czyli składająca teksty;
• metrampaż (łamacz) – osoba wykorzystująca ten skład do formowania kolumn.

Procesy te były przeprowadzane w wydziałach drukarni zwanych zecerniami.

Początki zecerstwa wiążą się bezpośrednio z wynalazkiem Johannesa Gutenberga, który w ok. 1440 roku opracował sposób odlewania czcionek i ich ręcznego układania w wiersze i kolumny. Technologia ta przetrwała aż do końca XIX wieku, kiedy wynaleziono linotyp (odlewarki do całych rzędów tekstu) oraz monotyp, następnie wprowadzono fotoskład, a składanie ręczne zastąpiono maszynowym. Zecerstwo jest terminem wypartym dzisiaj przez procesy zwane elektronicznym składem i łamaniem publikacji.

Zecer pracował z ołowiem (stop drukarski), dlatego ołowica stanowiła chorobę zawodową wielu zecerów, a w każdej zecerni były przewidziane dla pracowników przydziały mleka. Wśród zecerów dość często można było spotkać osoby głuche, ponieważ potrafiły one bardzo dobrze skupić się na pracy wymagającej dużo koncentracji (z tego powodu często kierowano je do wykonywania tego zawodu). Zecerstwo było rzemiosłem wymagającym olbrzymiej wiedzy i doświadczenia, a wśród niezwykłych umiejętności zecera było m.in. biegłe czytanie tekstu jednocześnie do góry nogami i w odbiciu lustrzanym.