Introligatorstwo

Introligatorstwo – rzemiosło należące do przemysłu poligraficznego zajmujące się wytwarzaniem opraw i oprawianiem druków (m.in. broszur, książek i czasopism), czyli wykończeniem materiałów drukowanych.

Introligator [od łac. intrō, lĭgāre] zajmuje się ręcznym oprawianiem różnego rodzaju publikacji oraz zdobieniem opraw (nierzadko zabytkowych). Oprawa introligatorska polega na trwałym połączeniu kartek z okładką (rozróżnia się oprawę twardą i miękką). Do zdobienia okładek stosuje się technikę drukowania oraz tłoczenia napisów i rysunków (wklęsłych lub wypukłych) przy użyciu form.

Komplet kartek połączonych ze sobą na grzbiecie, przygotowanych do złożenia z okładką, tworzy wkład introligatorski. Poddaje się go obkrawaniu (obcinaniu) z 3 stron, a następnie sprasowywaniu za pomocą prasy introligatorskiej. Do zszywania introligatorskiego stosuje się drut lub nici, ale można również połączyć poszczególne kartki za pomocą różnych klejów, używając do tego maszyn zwanych klejarkami.

Początki introligatorstwa sięgają czasów starożytnego Rzymu, w którym istniał zawód glutynatora zajmującego się łączeniem oddzielnych płatów papirusu w zwoje odpowiedniej długości. Do jego zadań należało również tworzenie futerałów do przechowywania zwojów. W ok. III wieku powstało introligatorstwo właściwe i miało to związek z zastąpieniem zwoju kodeksem oprawianym w drewniane okładziny. Pierwsze organizacje cechowe introligatorów powstały w późnym średniowieczu. W tym właśnie okresie na ziemiach polskich nastąpił rozwój tego rzemiosła w klasztorach. W XV wieku powstało zawodowe introligatorstwo świeckie z głównym ośrodkiem w Krakowie. Wówczas introligatorzy poza oprawą zajmowali się także iluminowaniem (zdobieniem) oraz sprzedażą ksiąg. W okresie oświecenia Warszawa stała się głównym ośrodkiem introligatorstwa. Od połowy XIX wieku nastąpił rozwój mechanicznej oprawy oraz zaczęto konstruować specjalistyczne maszyny introligatorskie.