Hafciarstwo

Hafciarstwo – dziedzina włókiennictwa i wzornictwa, obejmująca ręczne wytwarzanie haftów w formie zdobniczych kompozycji na tkaninach.

Haft [od niem. Heft] jest formą zdobienia tkanin, filcu lub skóry. Wykonuje się go igłą i nićmi, a czasem używa się także innych elementów (takich jak: perły, szklane paciorki, blaszki, sprężynki czy różnego rodzaju kamienie szlachetne i półszlachetne). Hafty dzieli się na 4 główne grupy: płaskie, wypukłe, ażurowe i nakładane. Haft płaski stanowi podstawową i najstarszą technikę hafciarską, która powstała prawdopodobnie poprzez wykorzystanie dekoracyjnych właściwości szwów łączących poszczególne części odzieży.

Początki hafciarstwa sięgają starożytności, ale w Europie Zachodniej i w Polsce haft znany jest od wczesnego średniowiecza. Wówczas zawodowi hafciarze wykonywali haft na krosienkach, rozciągając na ramach materiał będący podkładem. Haftowanie rozumiane jako amatorskie zajęcie domowe rozpowszechniło się w XVI i XVII wieku, kiedy nastąpił wyraźny podział na zawodowe hafciarstwo zwane ciężkim, uprawiane przez wyspecjalizowanych rzemieślników, oraz na hafciarstwo lekkie, zaliczane do „robótek kobiecych”. Pod koniec XVIII wieku w Europie rozpowszechniło się amatorskie wykonywanie haftów na tamborku przytrzymującym napiętą tkaninę, a w połowie wieku XIX pojawiło się hafciarstwo maszynowe.

Haft służył do ozdabiania odzieży, akcesoriów oraz tekstyliów wypełniających wnętrza. Podnosił prestiż noszącego bądź miejsca, które zdobił, spełniając funkcje dekoracyjne, informacyjne i magiczne. W dzisiejszych czasach mnóstwo amatorów, artystów i badaczy na całym świecie fascynuje się haftowaniem. Obecnie w Polsce haftem tradycyjnym ozdabia się przede wszystkim stroje ludowe, głównie przeznaczone dla zespołów folklorystycznych oraz tworzy aplikacje na obrusach, serwetkach, bieżnikach czy pamiątkach regionalnych.