Bursztyniarstwo

Bursztyniarstwo – rzemiosło polegające na wydobywaniu i obróbce bursztynu.

Bursztyniarz zajmuje się wydobywaniem, obróbką i wytwarzaniem ozdób z bursztynu. Obróbkę bryłki bursztynu zaczynało się od czyszczenia jej nożem, a następnie, przy użyciu piłki stolarskiej, dzielono ją na mniejsze kawałki. Później wiercono otworki świderkami, nadawano bryłce ostateczny kształt, używając do tego różnego rodzaju pilników, a na koniec wyrzeźbiony element szlifowano. W taki sposób powstawały różne przedmioty, takie jak korale, różańce, pierścionki, guziki, fajki, tabakierki, flakony czy szkatułki.

Bursztyn znany był już w czasach starożytnych. W Polsce pierwszy ośrodek bursztyniarstwa powstał w Gdańsku w XV wieku, a trochę później również w Elblągu. Właściwy rozwój tego rzemiosła przypada jednak na XVII–XVIII wiek. Natomiast bursztyniarstwo ludowe na Kaszubach i Kurpiach rozkwitło w wieku XIX. Początkowo stolicą bursztynników był Słupsk, ale obecnie jest nią Gdańsk. Współcześnie duże złoża bursztynu znajdują się wzdłuż brzegu morza od Chłapowa po Półwysep Sambijski. Z kolei największe pokłady bursztynu kopalnego na terenie Polski znajdowały się w dorzeczu Narwi, w Borach Tucholskich, na Pojezierzu Kaszubskim, a także na Mazurach.

Dawniej trudności z ustaleniem pochodzenia bursztynu i jego właściwości sprawiały, że często uważano go za kamień niezwykły, tajemniczy i obdarzony magicznymi mocami. Z bursztynem wiąże się też wiele zwyczajów oraz opowieści. Ze względu na przekonanie, że noszenie wyrobów wykonanych z bursztynu chroni przed bezpłodnością, był on popularnym prezentem dla panny młodej przed ślubem.

Bursztyn był bardzo popularnym środkiem leczniczym stosowanym w polskiej medycynie ludowej. Wykorzystywano go w celu łagodzenia objawów i zapobiegania wielu dolegliwościom, m.in. podczas ząbkowania dzieci, reumatyzmu czy w chorobach oczu i gardła. Apteki już od XIX wieku posiadały w swoim asortymencie różne produkty lecznicze i kosmetyczne tworzone z wykorzystaniem bursztynu, wśród nich balsamy, maści i nalewki. Współczesne badania naukowe potwierdziły dobroczynne właściwości bursztynu. Kwas bursztynowy pobudza system nerwowy, reguluje pracę nerek i jelit, jest składnikiem przeciwzapalnym i antytoksycznym. Nadal produkuje się z niego wiele środków leczniczych w formie maści i kremów oraz używa się go w przemyśle kosmetycznym.