Kowalstwo

Kowalstwo – rzemiosło zajmujące się tworzeniem przedmiotów z metalu (głównie z żelaza) poprzez kształtowanie go na gorąco i kucie.

Kowale zajmują się wyrobem przedmiotów użytkowych i dekoracyjnych z metalu, przede wszystkim z żelaza, poprzez kształtowanie go na gorąco i kucie. Wykonują wiele rodzajów przedmiotów, takich jak: kraty do okien, różnego typu okucia, zawiasy, ruszty, rożny, kute obręcze do beczek czy narzędzia. W przeszłości, ze względu na powszechne wykorzystywanie koni do transportu, podstawowym zajęciem kowali było wykuwanie podków końskich i gwoździ do ich przybijania. Dodatkowo zajmowali się oni również podkuwaniem koni oraz pielęgnacją ich kopyt.

Kowalstwo było jednym z najważniejszych i najstarszych zawodów wykonywanych przez człowieka. Uprawiano je powszechnie w starożytności – kucie brązu znane było już w starożytnym Egipcie i Mezopotamii ok. 3000 lat p.n.e., a od ok. połowy I tysiąclecia p.n.e. zaczęto wykorzystywać w tym celu żelazo. W X-XI wieku przedmioty z żelaza były już rozpowszechnione w całej Europie, a kowale należeli do grupy najbardziej cenionych rzemieślników. Do ok. XIV wieku stosowano wyłącznie kowalstwo ręczne, a przemysłowe metody kucia (kuźnictwo) pojawiły się dopiero w XIX wieku. Na ziemiach polskich kowalstwo było znane już w okresie przedpiastowskim. Do XII wieku zajmowało się całą wytwórczością z metalu, a z czasem zaczęły się z niego wyodrębniać inne rzemiosła.

Przez wieki zawód ten był bardzo popularny. Do lat międzywojennych w większości krajów europejskich prawie w każdej wsi znajdowała się kuźnia – miejsce pracy kowala. Od XVI do XIX wieku jej wyposażenie zmieniło się w bardzo niewielkim stopniu. Kuźnia stanowiła osobny budynek usytuowany przy szlakach komunikacyjnych – przy drodze na skraju wsi bądź poza wsią. Jej główną częścią było palenisko połączone z miechem kowalskim. Do innych narzędzi kowalskich należały m.in. kowadło, młotki, kleszcze, przebijaki czy kształtowniki. W XVI–XVII wieku kowale na wsi stanowili zazwyczaj najliczniejszą i stosunkowo zamożną grupę ludności rzemieślniczej. Od XIX wieku, wraz z postępującą industrializacją procesów wytwarzania, usługi kowalskie zaczęły tracić na znaczeniu i z czasem zawód ten niemal przestał być praktykowany. Obecnie można zaobserwować odradzanie się kowalstwa w związku z modą na ręcznie kute elementy dekoracyjne.